Sprawności harcerskie są kolejnym z indywidualnych instrumentów metodycznych. Prezentują zdobytą i udowodnioną wykonanymi zadaniami umiejętność, którą harcerz lub harcerka potrafi się posłużyć. Każdy harcerz ma prawo zdobywać takie sprawności, jakie sam sobie wybierze. Nie jest to narzucane odgórnie.
Reforma SIM ZHP (czyli. reforma instrumentów metodycznych ZHP), która nastąpi w 2021 roku wprowadziła zmianę w określeniu poziomów trudności sprawności. Sprawności harcerskie nadal mają 4 poziomy trudności, jednak zrezygnowano ze sprawności mistrzowskich, które nazwano po prostu sprawnościami czterogwiazdkowymi. Nie jest konieczne zdobywanie sprawności z danego rodzaju po kolei. Tak samo jak możliwe jest, aby harcerz zdobywał sprawność trzygwiazdkową, jeżeli ta jest dopasowana do jego aktualnych umiejętności. Lista sprawności harcerskich jest określona regulaminem, a dodanie własnych wzorów wymaga potwierdzenia przez GK (Główną Kwaterę).
Zobacz także: Tropy zuchowe | Sprawności zuchowe | Mundury harcerskie ZHR i ZHP | Menażki harcerskie i turystyczne + niezbędniki | Plecaki harcerskie na obozy i biwaki | Akcesoria harcerskie na obóz | Co zabrać na obóz harcerski - wyposażenie
Jak przyszyć sprawności harcerskie?
Sprawności harcerskie, tak samo jak tropy oraz odznaczenia zuchowe, przyszywane są na prawym rękawie munduru harcerskiego. Dotychczasowo umieszczało się je dość wysoko, bo około 2-5cm poniżej górnego szwu rękawa. Po reformie instrumentów metodycznych ZHP, sprawności harcerskie należy przyszywać nieco niżej, tak aby u góry pozostało miejsce na zdobywane tropy. Kiedyś wzory sprawności na rękawie wyszywało się samemu. W obecnych czasach już rzadko praktykuje się ten zwyczaj. Harcerze sięgają po gotowe sprawności, które są estetyczne i mogą służyć wiele lat. Sprawność należy przyszyć samemu i zazwyczaj otrzymuje się ją od drużynowego / drużynowej.
Jakie są sprawności harcerskie?
Wzorów i odmian sprawności harcerskich jest bardzo dużo. Można liczyć je w setkach różnych możliwości rozwoju oraz etapów ich zdobywania. Sprawności harcerskie dzielimy na różne kategorie. Są nimi:
Sprawności dotyczące wyrobienia harcerskiego - wyga, skaut/skautka, znawca/znawczyni musztry, wartownik/wartowniczka, harcownik, strażnik/strażniczka ognia, leśny człowiek, zwiadowca, enigma
Sprawności dotyczące zdrowia - ratownik/ratowniczka, lider/liderka zdrowia, pomocna dłoń, epidemiolog/epidemiolożka, bezpieczny/bezpieczna
Sprawności przyrodnicze - ekolog/ekolożka, przyrodnik/przyrodniczka, przyjaciel/przyjaciółka roślin, zielarz/zielarka, florysta/florystka, ogrodnik/ogrodniczka, sadownik/sadowniczka, leśnik, znawca/znawczyni grzybów, przyjaciel/przyjaciółka zwierząt, hodowca/hodowczyni (ptaków, gryzoni, drobiu, ryb), pszczelarz/pszczelarka
Sprawności wspierające wychowanie gospodarcze i ekonomiczne - przedsiębiorca/przedsiębiorczyni, kwatermistrz/kwatermistrzyni, skarbnik/skrabniczka, świadomy konsument/świadoma konsumentka, pracownik/pracowniczka, reklamożerca/reklamożerczyni, bankier/bankierka, makler/maklerka
Sprawności komputerowe - komputerowiec, webmaster, programista/programistka, technik informatyk, modelarz 3D
Sprawności wspierające zaradność życiową - kucharz/kucharka, złota rączka, domownik/domowniczka, organizator/organizatorka nauki, organizator/organizatorka czasu, mistrz/mistrzyni splotów, mistrz/mistrzyni DIY, mistrz/mistrzyni igły
Sprawności dotyczące terenoznawstwa i turystyki - kartograf/kartografka, przewodnik/przewodniczka, regionalista/regionalistka, krajoznawca/krajoznawczyni, łazik, turysta górski/turystka górska, wyga górski, rowerzysta/rowerzystka
Sprawności artystyczne - muzyk/muzyczka, gitarzysta/gitarzystka, piosenkarz/piosenkarka, aktor/aktorka, lalkarz/lalkarka, wodzirej/wodzirejka, recytator/recytatorka, gawędziarz/gawędziarka, reżyser teatralny/reżyserka teatralna, scenograf/scenografka, filmowiec, plastyk/plastyczka, malarz/malarka, rzeźbiarz/rzeźbiarka, architekt/architektka wnętrz, fotograf/fotografka, grafik komputerowy/graficzka komputerowa
Sprawności społeczne i religijne - obywatel/obywatelka, europejczyk/europejka, ekumenista/ekumenistka, liturgista/liturgistka, negocjator/negocjatorka, dziennikarz/dziennikarka
Sprawności naukowe - poliglota/poliglotka, badacz/badaczka, genealog/genealożka, historyk/historyczka, etnograf/etnografka, astronom/astronomka, geolog/geolożka, relignioznawca/religioznawczyni
Sprawności rozwijające pasje i specjalnościowe - kolekcjoner/kolekcjonerka, przyjaciel/przyjaciółka książki, kronikarz/kronikarka, RPGowiec, strażnik/strażniczka granicy, obrońca/obrończyni, strażak/strażaczka, pocztowiec, krótkofalowiec
Sprawności sportowe - zawodnik/zawodniczka, gimnastyk/gimnastyczka, tancerz/tancerka, wspinacz, narciarz/narciarka, rolkarz/rolkarka, łyżwiarz/łyżwiarka, znawca/znawczyni sztuk walki, maratończyk/maratonka
Sprawności wodne - plywak/pływaczka, ratownik specjalista, ratownik wodny, foka, meteorolog/meteorolożka, marynista/marynistka, szyper, bosman, nawigator, jurysta morski, mechanik, szyper motorowodny, kajakarz, zwiadowca wodny, wiking, bosman wioślarski, oryl
Sprawności lotnicze - np. gawędziarz lotniczy/gawędziarka lotnicza, kolekcjoner lotniczy/kolekcjonerka lotnicza, awiatyk, historyk lotniczy/historyczka lotnicza, konstruktor/konstruktorka latawców, modelarz/modelarka kartonówek, młody astronauta/młoda astronautka, modelarz redukcyjny/modelarka redukcyjna, radiomodelarz/radiomodelarka
Sprawności jeździeckie - np. jeździec, adept ujeżdżania, skoczek, zawodnik/zawodniczka hobby horses, woltyżer/woltyżerka, westernowiec, powożący/powożąca, zawodnik/zawodniczka working equitation, zawodnik/zawodniczka trec, podkuwacz, hipoterapeuta/hipoterapeutka
