Harcerski krzyż - najważniejsza odznaka harcerska
Krzyż Harcerski w 1916 roku został oficjalnie uznany za obowiązującą każdego harcerza odznakę, poza którą nie wolno nosić żadnej innej. Jednak jego historia zaczyna się już w 1911 roku, kiedy to ogłoszony został konkurs na projekt odznaki harcerskiej. Kilkukrotnie zmieniany, jednak zawsze za podstawę miał krzyż Virtuti Militari, na którym również wzorował się twórca pierwotnej jego wersji, ks. Kazimierz Lutosławski.
Krzyż harcerski symbolika / historia
Lilijka – znak skautowy, wzorowany na igle magnetycznej w dawnych busolach. Symbolizuje podążanie we właściwym kierunku, zgodnie z ideałami Prawa i Przyrzeczenia Skautowego – co również symbolizują dwie gwiazdy na ramionach.
Hasło „Czuwaj” – cóż lepiej oddaje specyfikę Harcerstwa niż odwołujące się do czasów rycerstwa nawoływanie podczas nocnej warty. Oryginalne skautowe zawołanie „be prepared” w dosłownym tłumaczeniu znaczy „bądź gotów”, dlatego symboliczne „Czuwaj” tak dobrze pasuje i uzupełnia hasło Baden-Powella.
Wieniec laurowy – każdy zwycięzca starożytnej olimpiady stawał się bohaterem w swoim mieście, stąd wieniec laurowy (wawrzyn) nawiązujący do tej tradycji wskazuje drogę do zwycięstwa nad swoimi słabościami.
Okrąg – łączy zarówno wszystkich harcerzy w bratnim kręgu, jak i staje się symbolem dążenia do doskonałości i przezwyciężania wszelkich przeciwności losu.
Wieniec dębowy – jako długowieczne i bardzo twarde drzewo dąb od zawsze symbolizował siłę i męstwo. Pokonywanie swoich słabości, a także kierowanie się ideałami harcerskimi wymaga właśnie takiej postawy. Ponadto jak głosi legenda Orfeusz po utracie swojej ukochanej Eurydyki płakał przez 8 miesięcy, a drzewami, które rozczuliły się nad jego losem i zmiękły były właśnie dęby.
Ziarna piasku – harcerek i harcerzy jest tak wielu jak ziarenek piasku. Dodatkowo ziarnka na ramionach krzyża symbolizują kamienie, jako trud wędrówki przez życie oraz perły naszych dobrych uczynków.
Promienie – niemal wszystkie działania harcerzy skierowane są do innych ludzi. Dobre uczynki promieniują na zewnątrz, w kierunku społeczeństwa.
Ramiona Krzyża Harcerskiego - jak napisał sam twórca krzyża ks. Lutosławski „A sam krzyż znaczy per aspera, bo nakazuje drogę ciężką, cieniami walki z własnymi słabościami usłaną, a przy tym oznacza gotowość do tej walki i do wszelkich poświęceń”.
Krzyż harcerski otrzymuje się zazwyczaj podczas uroczystości, na której składa się Przyrzeczenie Harcerskie o następującej treści:
"Mam szczerą wolę całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim i być posłuszną/posłusznym Prawu Harcerskiemu."
Krzyż harcerski jest odznaką o szczególnym znaczeniu symbolicznym. Otrzymuje ją harcerz lub harcerka po przebyciu okresu próbnego, zazwyczaj podczas uroczystej, obrzędowej ceremonii Przyrzeczenia. Krzyż nosi się dwa centymetry nad środkiem lewej kieszeni munduru. Otrzymuje się go raz na całe życie. Swoją symboliką przypomina wszystkie podstawowe wartości harcerskie, jest oznaką świadomości tych ideałów u posiadacza.
Harcerski krzyż nie ma swojego pierwowzoru w skautingu; jest specyficznie polski, wyróżnia harcerstwo na tle innych organizacji skautowych. Swoim wyglądem i charakterem nawiązuje do ogólnonarodowych tradycji militarno-patriotycznych, a jednocześnie sięga genezą do pierwszych dni istnienia harcerstwa – a więc jest elementem współtworzącym harcerską tożsamość.
Na krzyżu można nabić oznaczenie posiadanego stopnia harcerskiego. Pionierka i odkrywca mają srebrną lilijkę, samarytanka i ćwik – złotą lilijkę, harcerka orla i harcerz orli – złotą lilijkę i złoty okrąg, harcerka Rzeczpospolitej i harcerz Rzeczpospolitej – złotą lilijkę, okrąg i wieniec. Natomiast instruktorzy noszą pod krzyżem podkładki oznaczające posiadany stopień instruktorski. Przewodnik ma podkładkę granatową, podharcmistrz – zieloną, a harcmistrz – czerwoną.
